Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης (Μεσολογγίου)

Το μουσείο και η πινακοθήκη φιλοξενούνται στο κτίριο που κατασκευάστηκε το 1937 και μέχρι πριν από μερικά χρόνια στέγαζε το Δημαρχείο της πόλης (πλατεία Μάρκου Μπότσαρη). Στην είσοδό του υπάρχουν οι προτομές των δύο από τους πέντε πρωθυπουργούς που κατάγονταν από το Μεσολόγγι, του Χαρίλαου Τρικούπη και του Επαμεινώνδα Δεληγιώργη. Σε δύο αίθουσες του ισογείου εκτίθενται ενθυμήματα, προσωπικά αντικείμενα και ο ανδριάντας του φιλέλληνα ποιητή Λόρδου Βύρωνα, καθώς και πίνακες και λιθογραφίες με θέματα από τη ζωή και τη δράση του ποιητή κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821. Εκτίθενται, επίσης, έγγραφα και αντικείμενα από την αδελφοποίηση της πόλης του Μεσολογγίου με τη γενέτειρα του Λόρδου Βύρωνα Γκέντλινγκ (Gedling). Στις αίθουσες του πρώτου ορόφου στεγάζεται η αποτελούμενη από 450 έργα περίπου συλλογή της πινακοθήκης (ελαιογραφίες, λιθογραφίες, υδατογραφίες και χαλκογραφίες) και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Στη συλλογή της πινακοθήκης περιλαμβάνονται και έργα μεγάλης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας για την πόλη του Μεσολογγίου, όπως η Έξοδος του Μεσολογγίου και Η άφιξη του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι, αντίγραφα των Άγγελου και Γιάννη Κασόλα αντίστοιχα των πρωτότυπων έργων του Θεόδωρου Βρυζάκη, Η ανατίναξη του Χρήστου Καψάλη, πρωτότυπο έργο του Θεόδωρου Βρυζάκη, και το μεγάλης αξίας έργο του Γάλλου ζωγράφου Ντε Λανσάκ (E. de Lansac) με τον τίτλο Η αυτοθυσία της μάνας, που απεικονίζει μια Μεσολογγίτισσα, η οποία, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης από τους Τούρκους, έχει σκοτώσει το παιδί της που κρατά στην αγκαλιά της και ετοιμάζεται να σκοτωθεί και η ίδια. Στον ίδιο χώρο εκτίθενται, επίσης, όπλα αγωνιστών του 1821, εκκλησιαστικά αντικείμενα από την ίδια περίοδο, όπως το δισκοπότηρο και ο σταυρός αγιασμού του Μητροπολίτη Ρωγών Ιωσήφ, μια σειρά μεταβυζαντινών εικόνων και έγγραφα από την αδελφοποίηση του Μεσολογγίου με την πόλη Schoefflisdorf, γενέτειρα του εκδότη της πρώτης εφημερίδας στην απελευθερωμένη Ελλάδα (Ελληνικά Χρονικά) Ιωάννη Ιακώβου Μάγερ. Αντίγραφο έργου του Θεόδωρου Βρυζάκη που απεικονίζει την έξοδο του Μεσολογγίου (Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης Μεσολογγίου).